Odporność emocjonalna to zdolność do dochodzenia do siebie po przeżyciu rozczarowania, po zmierzeniu się z wyzwaniem, po zawstydzeniu i innych trudnościach oraz umiejętność kroczenia naprzód z pewnością i pozytywnym nastawieniem.

 Problemy emocjonalne dzieci i młodzieży stały sie w ostatnich latach główną troską nauczycieli, wychowawców i rodziców. Obserwujemy rosnącą liczbę dzieci, które odczuwają nadmierną złość lub smutek, albo - co równie niepokojące - które wydają się niemal nie doświadczać emocji pozytywnych, takich jak ciekawość, zainteresowanie czy po prostu radość. Przedmiotem obaw jest m.in. to że urbanizacja przynosi ze sobą wszelkiego rodzaju obciążenia fizyczne i psychologiczne, które wywołują stres u dzieci, a także u ich rodzin. Rosnący niepokój z tym związany budzi także sama ilość bodźców wzrokowych, słuchowych i społecznych, jakich doświadczają dzieci, brak doświadczeń opartych o kontakt z naturą, coraz mniejsza ilość ruchu fizycznego oraz zajęć sportowych, zmiany modeli rodzinnych i typowych rozrywek w czasie wolnym, narażanie się na trudne emocjonalnie tematy w mediach informacyjnych. 

Pomiędzy stanem  pobudzenia dzieci i ich możliwościami uczenia się zachodzi bardzo ścisły związek - im więcej energii idzie na regulację w górę ze stanu niskiego pobudzenia albo regulację w dół ze stanu nadmiernego pobudzenia, tym mniej zasobów pozostaje dziecku na jasne myślenie i pozostanie w skupieniu. Jeśli dziecko jest przygnębione, przerażone, zalęknione, rozzłoszczone, sfrustrowane albo zawstydzone, bardzo utrudni mu to, albo wręcz uniemożliwi, koncentrację. I odwrotnie - im dziecko spokojniejsze, szczęśliwsze, bezpieczniejsze, im ciekawsze, pewniejsze i bardziej zainteresowane, tym lepiej będzie się uczyć. 

Regulacja emocji związana jest nie tylko z redukcją intensywności emocji negatywnych, ale i z intensyfikowaniem emocji pozytywnych. Dla przykładu: dziewczynka może jednocześnie czuć entuzjazm i obawę przed nauką jazdy na łyżwach. Potrzebuje ona nauczyć się zaprzęgać swoje pozytywne uczucie entuzjazmu do poradzenia sobie z negatywnym uczuciem obawy. Jeśli ulegnie strachowi, to prawdopodobnie znajdzie wymówkę, która pomoże jej uniknąć jazdy na łyżwach, nawet jeśli bardzo chciałaby się jej nauczyć. 

Sposobem na zwiększenie świadomości emocjonalnej jest metoda SNAP (Stop Now And Plan), która uczy dzieci zatrzymywać się w swoich automatycznych, "zaprogramowanych" reakcjach na bodźce, dając szansę spokojnie pomyśleć nad odpowiedzią inną niż atak werbalny czy fizyczny:

Stop - co mogę zrobić, żeby się zatrzymać (uspokoić moje ciało), zanim narobię sobie więcej kłopotów

Now, And - rzeczy, które mogę sobie powiedzieć, aby zachować spokój i pomóc sobie podjąć dobrą decyzję np. "To trudne, ale potrafię to zrobić"

Plan - skoro już się zatrzymałem i uspokoiłem, co mogę zrobić? Wybraćdobry plan dla mnie, który: pozwoli mi czuc sie wygranym, uczyni mój problem mniejszym, a nie większym. 

 

fragment książki Stuarta Shankera "Samoregulacja w szkole", Wydawnictwo Mamania